Zanim na tereny obecnej północnej Polski sprowadzeni zostali Krzyżacy, zamieszkiwali je Prusowie. Należące do grupy ludów bałtyckich plemię osiedliło się między Pomorzem, Mazowszem, Litwą i Żmudzią. Przez wiele lat po chrystianizacji Polski stanowili zagrożenie dla kraju, Z tego powodu książę mazowiecki Konrad I sprowadził do ziemi chełmińskiej mający rozwiązać problem Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie - czyli Krzyżaków.
Decyzja księcia poskutkowała wieloma latami konfliktów, za koniec których uznawany jest kres wojny trzynastoletniej - 1466 rok, kiedy to Polska zdobyła Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską i michałowską, oraz część geograficznej Warmii. Wydarzenie to jest także przyczyną wielu późniejszych różnic tej krainy oraz Mazur.
Granice Warmii naniesione na woj. warmińsko-mazurskie (fot. archiwum Olsztyn.com.pl)
Kraina Tysiąca Jezior - jak często określa się Mazury - została pod kontrolą Prus Książęcych, które stało się polskim lennem. W 1525 zakon uległ zeświecczeniu, a wielki mistrz przeszedł na protestantyzm. Od tamtej pory jednym z elementów dzielących obie krainy było wyznanie - w polskiej Warmii dominowali katolicy, a na Mazurach - ewangelicyzm. Choć dzisiaj populacja protestantów w województwie nie jest tak silna, jak dawniej, nadal można zauważyć różnice - na Warmii znajdują się o wiele więcej zabytków sakralnych, niż na Mazurach.
Olsztyńska bazylika konkatedralna św. Jakuba jest jednym z wielu sakralnych zabytków, jakie znajdziemy na Warmii
Kolejnym elementem dzielącym krainy województwa warmińsko-mazurskiego jest ich status. Od 1466 Warmia, jako Księstwo Warmińskie była jasno zdefiniowaną częścią administracyjną Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W przypadku Mazur o wiele ciężej zdefiniować granice, Spierali się o nie już historycy w XIX wieku. Często padały odwołania do stwierdzenia Friedricha Krosty z 1876 roku, który mówił że Mazury sięgają "tak daleko, jak daleko ludność ewangelicka mówi dialektem mazurskim".
To właśnie język jest następnym odróżniającym Warmię i Mazury elementem. Gwary mazurska i warmijska są częściami dialektu mazowieckiego. Posiadają wiele wspólnych cech, jednak nadal możemy je rozpoznać po kilku różnicach. Gwara warmińska odznacza się przejściem miękkiego i w zi po spółgłoskach dźwięcznych b i w ( bierze - bzierze) oraz w si po bezdźwięcznych p i f (piwo - psiwo). W obu przypadkach druga ze spółgłosek stawała się niema, np. wino - zino.
Mazurzy mają tendencję do prostego wymawiania ą oraz ę - jako o i e. W słowach takich jak kto lub akt zmieniano literę k w ch. Miękkie m wymawiano jako mń lub ń, na przykład w słowie mniasto.
Warmię i Mazury - oprócz jednostki administracyjnej - łączy przyroda, zwłaszcza obecność jezior. W samym Olsztynie znajduje się ich 16, z czego tylko dwa mają powierzchnie poniżej 1 ha. Stolica województwa może poszczycić się także jednym z największym w Europie kompleksem leśnym w granicach miasta.
Komentarze (15)
Dodaj swój komentarz