Pierwotnie tereny, gdzie leży obecna Warmia (a dokładnie jej północno-zachodnia część) zajmowało pruskie plemię Warmów. Zostali oni podbici przez Krzyżaków. W 1243 roku papież Innocenty IV podjął decyzję, aby na podbitych terenach utworzyć cztery diecezje, w tym warmińską. We wszystkich diecezjach 1/3 ziemi miała przypaść biskupowi jako dominium.
Pierwszy z nich, Anzelm z Miśni, wybrał sobie ziemię, gdzie obecnie znajduje się Frombork i Braniewo.
I takie były początki krainy, w której obecnie żyjemy. Warmia była zależna od państwa krzyżackiego. Ostateczne granice krainy ukształtowały się w 1375 roku, gdy zgodnie z wyrokiem papieża Grzegorza IX biskupi musieli oddać Krzyżakom tereny nieopodal Reszla.
Najstarszym miastem, a zarazem i stolicą Warmii, było najwcześniej założone Braniewo. Kapituła warmińska (organ wybierający biskupów) została przeniesiona do Fromborka. Z kolei siedzibę biskupów przeniesiono najpierw do Ornety, a następnie do Lidzbarka Warmińskiego.
Jest to niezwykle istotna informacja, gdyż po pierwsze, Warmia, jak już wspomnieliśmy, miała autonomię w strukturach państwa krzyżackiego. To biskupi lub kapituła sprawowali władze na tym terenie, chyba że chodzi o kwestie wojskowe czy sądowe. Zakon miał za zadanie obronę tego terytorium, a reprezentował go urzędnik – wójt krajowy. Sprawował on dowództwo wojskowe, był także rozjemcą w sprawach sądowych. Warto zaznaczyć, że do XVII wieku i biskup, i kapituła mieli innego wójta.
Po drugie, Warmia składała się z 10 komornictw, siedem z nich podlegało biskupowi, natomiast trzy, w tym olsztyńskie, kapitule. Zatem kraina była de facto zarządzana przez dwa różne podmioty.
Warmia pozostała pod zwierzchnictwem krzyżackim do 1466 (po drodze miasta warmińskie wystawiły swe chorągwie po stronie Zakonu m.in. w bitwie pod Grunwaldem). Na mocy traktatu toruńskiego z 19 października, kończącego wojnę trzynastoletnią, kraina, w której mieszkamy, znalazła się w granicach Korony Polskiej. Ale nie została do niej wcielona! Zachowała pewną autonomię, którą obiecał biskupowi i kapitule król Kazimierz Jagiellończyk. Od tej pory, aż do 1772 roku możemy mówić o Księstwie warmińskim.
Fakt faktem, że Jagiellończyk, nakazał spisać tzw. układ piotrkowski (który został rozszerzony w 1512 roku), na mocy którego sam król wybierał kandydata na biskupa.
W XVI wieku doszło do kolejnej wojny między Koroną a Zakonem. Wtedy to Mikołaj Kopernik obronił zamek przed rycerzami z czarnymi krzyżami.
W wyniku I rozbioru Warmia została wcielona do Królestwa Prus i zsekularyzowana. Od tego momentu stała się częścią Prus Wschodnich, których najważniejszym miastem był Królewiec. Warmiacy jednak zachowali swoje wyznanie.
I trzeba było 173 lat, aby nasza kraina, Warmia, wróciła do Polski.
Komentarze (13)
Dodaj swój komentarz