Królewiec – dawny Kaliningrad. Jak kształtowała się historia miasta? [ZDJĘCIA]

„Królewska góra” czeskiego króla

Na terenie obwodu królewieckiego, położonego nad Morzem Bałtyckim i graniczącego z dwoma państwami: Polską i Litwą, przed laty znajdowała się pruska osada, zdobyta przez Zakon Krzyżacki już w 1255 r. Na jej terenie, na cześć króla Czech, Przemysła Ottokara II, zbudowano zamek o nazwie Regiomontium (z łac. „królewska góra”). Co za tym idzie, od nazwy łacińskiej, wzięło się niemieckie określenie Königsberg oraz polskie – Królewiec.

Kierując się biegiem kolejnych wydarzeń, warto wspomnieć, iż w roku 1454 król Kazimierz IV Jagiellończyk zdecydował o powstaniu województwa królewieckiego, które włączył do Polski. Jednostka przestała istnieć w 1455 r., ponownie podbita przez Krzyżaków.

Stolica Prus Zakonnych i rosyjskie przejęcie

Lata 1466-1525 stanowiły okres, w którym Królewiec uznawano za stolicę Prus Zakonnych, które po II pokoju toruńskim były zależne od Korony Królestwa Polskiego. Następnie miasto stało się stolicą Prus Książęcych, lennika korony polskiej.

Podczas trwania wojny siedmioletniej Królewiec znalazł się po raz pierwszy w rosyjskich rękach. Cesarzowa Elżbieta zdecydowała wówczas o włączeniu miasta do terenu Rosji. Sytuacja trwała do śmierci carycy, do 1762 r.

Pod koniec II wojny światowej teren podbiła Armia Czerwona. Wśród żołnierzy prowadzono działania propagandowe, a wskutek oblężenia życie straciło ok. 100 tys. osób.

Z Królewca na Kaliningrad na cześć zbrodniarza

Kolejnym krokiem, podjętym przez Związek Radziecki była zmiana nazwy miasta na Kaliningrad. Wybór padł ze względu na chęć upamiętnienia zmarłego Michaiła Kalinina.

Warto wspomnieć, że polityk był współodpowiedzialny za liczne komunistyczne zbrodnie masowe, m.in. za śmierć ponad 20 tys. Polaków w Katyniu (podpis Kalinina widniał na dokumentach).

Obrady przywódców

O dalszym losie obwodu zdecydowali przywódcy USA, Wielkiej Brytanii oraz ZSRR podczas spotkania w Teheranie w 1943 r. Sojusznicy postanowili nie zmieniać zachodniej granicy Związku Radzieckiego. Jej kształt wyznaczony został radziecko-niemieckim paktem z 1939 r.

Głowy państw uznały, że Prusy Wschodnie, z wyjątkiem Królewca i jego okolic, zostaną przyłączone do Polski. Co ciekawe, w tamtych czasach planowano utworzenie na terenie miasta siedziby polskiej administracji, natomiast po zaistniałej sytuacji, zamierzenia pozostały bezskuteczne.

„Zamknięta baza wojskowa”

Na terenie obwodu królewieckiego podejmowano działania związane z „odgermanizowaniem”, objawiające się, m.in. wysadzeniem w powietrze ruin zamku, czy niszczeniem wielu obiektów.

1991 r. obwód kaliningradzki został oddzielony od Rosji pasem niezależnych krajów. Miasto zostało całkowicie odizolowane, czego skutkiem było nazywanie go „zamkniętą bazą wojskową”, a następnie „niezatapialnym lotniskowcem”.

W nawiązaniu do przytoczonych wydarzeń, wspomnieć należy, iż do dnia dzisiejszego Królewiec jest jednym z najbardziej zmilitaryzowanych miejsc na świecie.

Wycieczki po paliwo i wyroby tytoniowe

W latach 90-tych podpisano umowę o małym ruchu granicznym pomiędzy Polską a Kaliningradem. Obywatele naszego państwa bardzo chętnie udawali się na zagraniczne wypady, w celu zakupu wyrobów tytoniowych, czy paliwa.

Z kolei mieszkańcy Królewca korzystali z zasobów polskich sklepów.

Referendum i miasto-mem

Wydarzeniem wywołującym uśmiech na wielu twarzach było zorganizowane w październiku 2022 r. internetowe referendum, po którym ogłoszono, że 99,9 procent mieszkańców Królewca zagłosowało za przejęciem obwodu przez Czechy.

Miasto stało się wówczas głównym celem do tworzenia internetowych memów. Sytuacja była żartobliwym odniesieniem do podobnych referendów, ogłaszanych na terytoriach okupowanych przez Rosję. 

Finalna zmiana nazwy

W 2023 r. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych podjęła decyzję, iż „dla miasta o rosyjskiej nazwie Kaliningrad, zalecana jest wyłącznie polska nazwa Królewiec”. Dodatkowo, jednostka administracyjna, w której znajduje się obszar, stała się oficjalnie obwodem królewieckim. Ustalenia weszły w życie 9 maja 2023 r.

Kilkukrotnie pojawiały się, finalnie nieudane, próby wypromowania Królewca, jako „Las Vegas północy”, które miało przyciągnąć zachodnie inwestycje.

Apel ministerstwa i przejścia graniczne

Obwód królewiecki oddalony jest o około 362 km od Rosji (eksklawa). Stanowi niespełna jeden promil całkowitej powierzchni kraju.

Obecnie teren zamieszkuje około miliona osób, z czego blisko połowa osiedliła się w stolicy obwodu, w Królewcu.

W związku z trwającymi wydarzeniami, Ministerstwo Spraw Zagranicznych apeluje o niepodróżowanie do Rosji, „w związku z wojną na Ukrainie oraz uznaniem Polski przez władze Rosyjskiej Federacji za państwo nieprzyjazne”.

Do obwodu królewieckiego, w związku z zawieszeniem małego ruchu granicznego, wjechać można jedynie na podstawie ważnej wizy.

Aktualnie, jak czytamy na stronie rządowej, granicę z Rosją można przekraczać wyłącznie w Bezledach i Grzechotkach.