Jadąc przez ulicę Tuwima komunikacją miejską zatrzymujemy się na przystanku Pozorty. To osiedle, włączone w skład Brzezin, ma za sobą bardzo bogatą historię - o której niewielu olsztynian pamięta. Wszystko zaczyna się pod koniec... XIV wieku. W 1387 roku pojawia się pierwsza wzmianka o tym dworze kapituły warmińskiej. Nazwa "Posorten" - wywodząca się od pruskiego imienia Pasort - oznacza pogrzebacz.
Kolejna wzmianka pochodzi z 1772 roku, kiedy to Warmia znalazła się pod zaborem pruskim. Nastąpiła wówczas sekularyzacja rządzonego od kilku stuleci przez hierarchów Kościoła terenu. Pozorty - jako folwark - zostały włączone do skarbu Prus.
Według spisu ludności w 1861 roku w Pozortach znajdowało się 5 budynków, w których zamieszkiwało 71 osób. Blisko połowa z nich (34 osoby) deklarowały niemiecki jako język ojczysty.
W 1874 roku Pozosty oficjalnie stały się wsią. Osiem lat później, w 1882 roku zarządcą tego terenu (razem ze Starym Dworem, niem. Althof) został radca królewski Karl Patzig. Zarządzał wsią razem ze swoją żoną, Auguste z domu Opperman. W tej podolsztyńskiej miejscowości hodowane były konie - które miały być znane w całych Niemczech. Konie były także przyczyną śmierci żony Paiziga - gdy małżeństwo wracało do domu powozem, konie spłoszyły się, a zarządcy wypadli z pojazdu. Karl przeżył - jego żona nie miała tyle szczęścia.
W latach 1904-1921 zarządcą stał się generał major pruski wojskowy, Ludwig Gregor Herman Jacobi. Jego żoną była Maria Paizig - córka poprzednich dzierżawców. Groby ostatnich zarządców znajdują się na cmentarzu rodowym, obecnie położonym za sklepem Leroy Merlin. Cmentarze rodowe były charakterystycznym elementem układów dworskich w Prusach Wschodnich. Niestety, z miejsca pochówku Paizigów nie zostało wiele - trzy kamienne nagrobki, żeliwny krzyż oraz fragment muru, który kiedyś mógł otaczać cmentarz. Najwyraźniejszy z zachowanych napisów, to ten na nagrobku Hermana Jacobiego. Inskrypcja "Sei Getreu bis in den Tod" oznacza "Wierny aż do śmierci".
W latach 1874-1930 istniała jednostka administracyjna Pozorty, do której należał majątek Schlossenfreiheit, Stary Dwór oraz Dajtki. W kolejnych latach stopniowo części tej jednostki przenoszone były do innych jednostek.
Wchodzący do Olsztyna w 1945 roku Rosjanie spalili dwór w Pozortach. Na jego miejscu znajduje się obecnie sklep Leroy Merlin. Zachował się park, który dotrwał w dużej części do naszych czasów. Część, w której znajdowały się sady, przeznaczona została pod budowę domów. To tam obecnie znajdują się ul. prof. Nowaka oraz Gruszowe Sady.
Jako część "ziem odzyskanych" Warmia i Mazury stały się kolejnym regionem Polski. Niemieckie Posorten zostało przemianowane na Pozorty. W 1950 roku, po powstaniu Wyższej Szkoły Rolniczej w Kortowie, we wsi utworzono Rolniczy Zakład Doświadczalny. Gospodarował on terenem ponad 750 hektarów. Niedługo później zaczęły powstawać domy, które miały mieścić pracowników uczelni, przekształconej w Akademię Rolniczo-Techniczną.
W 1965 roku Pozorty stały się częścią Olsztyna. Rozpoczęła się także budowa większej ilości domów jednorodzinnych - dla pracowników ART. W taki sposób powstawały Brzeziny, które w 2006 roku przejęły administrację nad Pozortami. Dzisiaj o tym miejscu przypomina jedynie przystanek autobusowy przy ul. Tuwima, która przecina dawną wieś.
Według danych, do Pozort wliczało się także częściowo osuszone w XIX wieku jezioro Płociduga. Nazwa ta jest jednak stosunkowo nowa - pojawiła się dopiero w połowie XX wieku. Dawniej zwało się ono... Płocidupa Duża. Dzisiaj są to nieużytki, do końca XX wieku wykorzystywane jako łąki kwietne. Zachowała się także wyspa - w formie wzgórza porośniętego drzewami.
Komentarze (14)
Dodaj swój komentarz