Dziś jest: 19.03.2024
Imieniny: Bogdana, Józefa
Data dodania: 2019-05-21 10:35

Krzysztof Szczepanik

Olsztyński dworzec raz jeszcze. Głos ma historyk

Olsztyński dworzec raz jeszcze. Głos ma historyk
Fot. Archiwum Olsztyn.com.pl

Różne zdania na temat potencjalnej przebudowy olsztyńskiego dworca publikowaliśmy już kilkakrotnie. Dzisiaj punkt widzenia Roberta Traby, olsztynianina, profesora w ISP PAN, twórcy stowarzyszenia „Borussia” i byłego redaktora naczelnego periodyku o tej samej nazwie.

reklama

- Dlaczego uważa pan, że olsztyński dworzec powinien zachować (oczywiście po przebudowie) obecny kształt – pytam Roberta Trabę.

- Przemawia za tym wiele argumentów. Pierwszy to tradycja. Obecny budynek dworca zachowuje w podwójny sposób tradycję, czego nie umiano uszanować, np. w Katowicach i do dziś większość katowiczan żałuje zburzenia dworca, również z lat 70. Obecny dworzec kontynuuje tradycję polskiego modernizmu, a nie krwiożerczego komunizmu, jak chce posłanka Iwona Arent. W 2008 roku w londyńskim Victoria and Albert zorganizowano wystawę „Cold War Modern. Design.(1945- 1970)”. Autorzy wystawy David  Crowley i Jane Pavitt spróbowali ukazać zjawisko modernizmu w szerokim kontekście losów Europy, ale ponad „żelazna kurtyną”. Okazało się, że nasz dorobek, którego się często wstydzimy, nie jest emanacją władzy, ale posiada własny, suwerenny język form i wyraża nimi  treści wykraczające poza zadekretowane ramy politycznego  dyktatu (co zauważyła profesor Ewa Chojecka). Polski modernizm po II wojnie światowej był przede wszystkim kontynuacją dzieła polskich architektów okresu międzywojennego, głównie szkoły lwowskiej. Dziś przywraca mu się zasłużone miejsce w historii polskiej architektury w Katowicach, Warszawie czy Krakowie, itd.

Tym bardziej powinno się dbać o jego zachowanie na dawnych ziemiach zachodnich. Udało się to, np. w Koszalinie, ratując unikalny, pochodzący z lat 60. ratusz. Udane świadectwo polskiego dorobku powinno być nam szczególnie bliskie również w Olsztynie, bo to spuścizna ojców i dziadków współczesnych mieszkańców. Na dworcu osiągamy dodatkową wartość: palimpsest, czyli połączenie zachowanych peronów dworca Allenstein (tego o dziwo chcą wszyscy!) ze współczesną architekturą XX wieku. Burząc stary dworzec, wycinamy polską tradycję powojennego Olsztyna.
Druga odsłona tradycji ma charakter lokalny. To tu urodził się jeden z twórców modernistycznej architektury pierwszej połowy XX wieku: Erich Mendelsohn. Dzięki „Borussii” w 2003 roku udało się odzyskać a następnie po kilku latach, ze wsparciem miasta, przywrócić blask jego pierwszemu projektowi Bet Tahara – żydowskiemu domowi przedpogrzebowemu. Dziś jest to jeden z olsztyńskich emblematów, którym się chlubimy. Czy naprawdę świadomie chcemy zniszczyć nieliczny przykład właśnie modernistycznej architektury?

Prof. Robert Traba

- Zwolennicy szybkiej rozbiórki starego dworca i budowy nowego wraz z galerią handlową. Czy to coś złego?

- Należy odejść od modnej obecnie, ale krótkowzrocznej tendencji „galeryzowania” dworców, czego najgorszym przykładem jest Dworzec Główny w Poznaniu. Często pojawia się kontrargument, że stary dworzec nie będzie dostatecznie nowoczesny. Rzadko zastanawiamy się, czym jest nowoczesność. Najczęściej dajemy się uwieść migotliwym i jakże nietrwałym współczesnym trendom, które ulegają szybkim przemianom i starzeniu się. Nowoczesność jest w głowach. To umiejętność odnalezienia oryginalności na styku tradycji i zmieniających się technologii. Często myślimy tylko o technologii i za „skansen” uznajemy, np. zachowanie wyjątkowości przyrodniczo-kulturowej Warmii i Mazur. Zachowanie dworca to najlepszy przykład zmiany zaściankowości na realnie nowoczesne myślenie.

- W ankiecie zorganizowanej przez władze miasta przytłaczająca większość olsztynian była za szybką rozbiórką starego dworca i budową nowego.

- Ta ankieta była prostym zabiegiem manipulacyjnym. Z sondażu IBRiS wynika, że 91% mieszkańców jest za powstaniem nowego dworca, a — według oceny 82% — obecny dworzec nie stanowi wartości zabytkowej. Manipulacja polega na tym, że nikt przy zdrowych zmysłach nie chce ruiny dworca, która dziś straszy olsztynian i podróżnych z całej Polski. Głos olsztynian byłby prawdziwy, gdyby zestawiono uczciwie dwa konkurujące projekty albo przynajmniej przypomniano pierwotny, a nie ten zrujnowany wygląd dworca.

Głos społeczników(Stowarzyszenia Architektów Polskich, Forum Rozwoju Olsztyna i Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków) wykreowano jako chłopca do bicia. To jest absurd. Przypomnijmy sobie, że to właśnie społecznicy ratowali chociażby Dom Mendelsohna, koszary przy Artyleryjskiej czy tartak Raphaelsohnów – obiekty, z których olsztynianie są dumni. Przymiarki do przebudowy dworca istnieją od 7 lat. Teraz, gdy sytuacja jest podbramkowa, z powodu możliwości utraty dotacji unijnej, własną nieudolność (miasto, PKP, inwestor prywatny) próbuje się zastąpić zrzuceniem winy na jedyne środowiska, które racjonalnie próbowały bronić starej substancji dworca.

- Co więc można jeszcze zrobić, żeby uratować dworzec i wykorzystać dotacje?

Jedynym, realnym rozwiązaniem jest spotkanie wszystkich uczestników sporu, na równych warunkach. Nie może to być  pokazówka w stylu, jaki nadano kwietniowemu spotkaniu w siedzibie „Gazety Olsztyńskiej”. Wypracowanie wspólnego planu, przy założeniu dobrej woli, nie powinno być problemem nie do pokonania. Warunek jest jeden: rozmawiamy o przyszłościowym planie dla Olsztyna, dla pożytku jego mieszkańców i gości a nie wyłącznie o szybkim przerobieniu „kasy”.

- Dziękuję za wypowiedź.

Galeria

Komentarze (40)

Dodaj swój komentarz

  • docho 2019-05-22 22:38:49 83.9.*.*
    pamiętam jak ten dworzec budowano. Wielkim wysiłkiem i za olbrzymie pieniądze. To nie jest dworzec na 50 lat ale na kilka razy dłużej. Oczywiscie można zburzyć jak stadion Gwardii i zbudować nowy .
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 2 3
  • Ali 2019-05-22 13:48:42 77.242.*.*
    Może być i ten stary ale syfon który jest teraz trzeba szybko zlikwidować bo to kompromitacja miastalnoje i jego władz.
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 3 2
  • Janusz3000 2019-05-22 09:04:42 213.73.*.*
    Pozdrawiam panie RP
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 0 2
  • ertghnnhgtrerf 2019-05-21 22:36:18 77.111.*.*
    Ci, którzy chcą budować nowy to chcą na tym zarobić i nic więcej. lobbing. Strach pomyśleć kto dostanie łapówkę, albo wziął za planowaną budowę nowego dworca
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 9 4
  • BRAAWO 2019-05-21 21:00:10 88.156.*.*
    Kolejny mądry głos specjalisty. Niestety kontra wszystkowiedzący mieszkańcy....
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 7 6
  • Grzegorz Olsztyn 2019-05-21 19:35:20 88.156.*.*
    Rozważmy remont dworca. Czy tak duży dworzec jest Olsztynowi potrzebny? Jaką funkcję miałby pełnić biurowiec? Gdzie miałby powstać parking, najlepiej podziemny. Co z dworcem autobusowym? Moim zdaniem powinien powstać nowy dworzec z podziemnym parkingiem, gdzie można byłoby zostawić auto, rower, motor, np. jadąc pociągiem do Warszawy, trójmiasta. Zamiast budować duże hale dworca, lepiej zbudować oranżerie na wzór madryckiego dworca.
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 6 4
  • Nowy Dworzec 2019-05-21 14:47:32 83.17.*.*
    Gość nie rozumie, że w Olsztynie potrzeba NORMALNEGO DWORCA, bo obecny to rudera. Nie da się z tego korzystać, bo ten budynek jest obrzydliwy i w Polsce takich już nie ma. Nie ma sensu bronić tej kupy gruzu, tylko jak są pieniądze to korzystać i budować nowy. Bo dofinansowanie jest na nowy dworzec, a nie przebudowę obecnego. Przez takich historyków czy architektów przepadnie nam kasa, przepadnie szansa na wyjście z obecnej sytuacji i razem z tym przepadną zabawni historycy i architekci. Zapadną się pod ziemię, ze wstydu. Teraz bredzić to pierwsi, a jak zostaniemy z niczym to sobie będą pierdzieć w stołki w Warszawie, gdzie mieszkają na co dzień i mieć nas gdzieś. Nie zważać uwagi na takich jak ten tutaj, tylko budować to co nam - mieszkańcom jest potrzebne. I tyle. Bo dworzec jest dla mieszkańców, a nie dla czyjegoś chorego ego. I auf wiedersehen czy jak to się tam w tej borussi mówi. Jak nie skorzystamy z szansy to będzie jak z naszym stadionem, na który na Polsacie mówią Arena de la gruz i halą, gdzie podkładane są wiadra na wodę z dachu i pokazują to w TV na cały kraj. A kto nie tego nie kuma ten Trąba.
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 14 11
  • rtfghjmk 2019-05-21 12:23:54 83.5.*.*
    A czemu chytre barany zniszczyliście piękne i funkcjonalne kino "Kopernik"?. Bo kasa wpadła do kieszeni? Taka niespodziewana i ogromna. Sprzedawczyki.
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 14 5
  • sg 2019-05-21 12:11:55 84.10.*.*
    Z FB FRO taki tekst: "Postępowanie jest niestety nieustannie przedłużane przez WKZ. Zaznaczam jednak że nie ma to żadnego wpływu na opóźnienie inwestycji bo PKP wciąż nie wybrało nawet projektanta - to już trzecia próba. Innymi słowy - postępowanie w sprawie zabytku nie przedłużyło jeszcze sprawy nawet o dzień. W istocie PKP (moim zdaniem) zdaje sobie sprawę że nie ma żadnych szans aby zakończyć inwestycję w połowie 2022 roku (co jest ponoć warunkiem dofinansowania Unijnego, zresztą raczej skromnego). Nawet jeśli w końcu wynajmą w lipcu projektanta, ma on ledwo rok na sporządzenie inwentaryzacji, projektu wyburzenia i budowy dworca zastępczego, trzech różnych koncepcji, uzgodnień, i w końcu samego projektu - budowlanego, przetargowego i potem wykonawczego. Po tym PKP ma zaledwie dwa lata na wyburzenie i budowę torów i dworca (co jest w naszych warunkach raczej abstrakcją). Tyle tylko że nie ma na to nawet wykonawcy - wybór wykonawcy może trwać kolejne dwa - trzy lata. Mówimy więc w najlepszym przypadku o połowie 2023 roku, a realnie o 2024 roku. Praktycznie wszystkie inwestycje kolejowe mają poślizg, więc i ta data jest raczej nierealna i żadnego dofinansowania z UE raczej nie będzie. Za to remont owszem - jest realny w tym czasie i z dofinansowaniem." i co na to PKP? Faktycznie te daty to kpina.
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 11 3
  • AntyFRO 2019-05-21 12:07:03 188.146.*.*
    Jeżeli nadal minister nie da pozwolenia to znaczy , że bardzo nienawidzi Olsztyna. Ten dworzec to jest kpina z Nas wszystkich. To jest taki sam zabytek jak stadion Stomilu , Urania i Dukat. Jeżeli to jest zabytek to znaczy że cała Warszawa jest zabytkowa hahahahab
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 12 15
  • Olsztyniak1 2019-05-21 12:00:28 94.197.*.*
    I to jest historyk to jest jakaś po pierdułka a nie historyk
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 9 13
  • Sokrates.......... 2019-05-21 11:37:57 83.6.*.*
    ZBURZYĆ BADZIEWIE KOMUNISTYCZNE !!!!!!!! A czemu nie zachowaliście Dworca Zachodniego ??? Teraz ma jakiś wygląd i Dworzec Główny też powinien przejść 100% zmiany !!!! NIE MA CZEGO ŻAŁOWAĆ !!!!!! Olsztyn to stolica Warmii i Mazur powinien mieć super dworzec to jego WIZYTÓWKA !!!!!!!!
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 12 13
  • Mieszkaniec Zatorza 2019-05-21 11:36:13 83.244.*.*
    Ten dworzec mi sie nie podoba. Ale nie chce tez galerii na dworcu. Tu sie z nim zgodze. Owszem kilka miejsc gdzie mozna zjesc cos wypic kawe jakis punkt z prasa moze biuro podrózy powinny tam byc ale bez przesady. GAlerii to w olsztynie mamy mnóstwo...
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 9 4
  • Artek 2019-05-21 11:29:58 88.156.*.*
    Zwykły, PRLowski budynek uznawać za zabytek... ludzie, trochę rozsądku!
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 13 8
  • sg 2019-05-21 11:29:42 84.10.*.*
    Świetny wywiad. Naprawdę daje do myślenia.
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 11 5
  • toxic hacker 2019-05-21 10:46:22 199.249.*.*
    A w domu ma Pan zabytkową muszlę klozetową z "górnopłukiem" rodem z PRL czy raczej coś nowszego?
    Odpowiedz Przenieś Oceń: 14 9

www.autoczescionline24.pl